کوچ کردن از دنیا سریع است

ترجمه کلمه به کلمه :

• الرّحیل : به معنی «رفتن» ، «کوچ کردن» ، «سفر کردن» یا «جدایی»
• وَشِیکٌ : به معنی «نزدیک» ، «سریع» ، «زود» ، «قریب‌الوقوع» یا «در شرف وقوع» است .

این حدیث دقیقا در حکمت ۱۸۷ نهج البلاغه نیز آمده است

باید آماده بود :
امام علیه السلام در این عبارت بسیار کوتاه و پرمعنا از بى وفایى و کوتاهى عمر دنیا سخن مى گوید و مى فرماید : «کوچ کردن (از دنیا) سریع است » ; (الرَّحِیلُ وَشِیکٌ) .
«رحیل» به معناى هرگونه کوچ کردن است ولى در اینجا با قرائن حالیه به کوچ کردن از دنیاى زودگذر اشاره دارد . این واژه گاه به معناى اسم مصدر آمده است ; مانند کلام بالا و گاه معناى صفت مشبهه را مى رساند ; مثلاً شترى را به عنوان رحیل توصیف مى کنند یعنى شتابنده و «وشیک» از ماده «وشک» (بر وزن اشک) به معناى سرعت گرفتن در سیر است . بعضى از شارحان گفته اند «وشیک» آن است که سرعتش بسیار شدید و عجیب باشد .
از مسائلى که همه مى دانند و غالباً از آن غافلند کوتاهى عمر دنیاست ; گویى تا چشم بر هم زنى کودکان جوان و جوانان پیر و پیران از صحنه خارج مى شوند . بارها افرادى را دیده ایم که گرد و غبار پیرى بر رخسار آنها نشسته و ضعف سراسر وجودشان را فراگرفته و با قدى خمیده عصا زنان به زحمت راه مى روند مى گوییم : عجب دیروز جوان شاداب و راست قامت و قوى پنجه اى بود چه زود پیر شد . تازه این در صورتى است که رحیل در زمانى پیرى فرا رسد وگرنه بسیارند کسانى که در کودکى یا جوانى بر اثر حوادث مختلفى چشم از دنیا مى پوشند. نه تنها انسان ها به سرعت از این جهان کوچ مى کنند ، قدرت ها و سلطنت ها و حکومت ها هم بسیار زود زوال مى پذیرند .
در آیه ای از قرآن مجید مى خوانیم که روز قیامت از گنهکاران سؤال مى شود چند سال در روى زمین توقف کردید؟ در پاسخ مى گویند تنها به اندازه یک روز یا بخشى از روز . از آنهایى سؤال کنید که توان شمردن ایام را دارند (قالَ کَمْ لَبِثْتُمْ فِی الأَرْضِ عَدَدَ سِنِینَ * قالُوا لَبِثْنا یَوْماً أَوْ بَعْضَ یَوْم فَسْئَلِ الْعادِّینَ) . آیات ۱۱۲ تا ۱۱۵ سوره مؤمنون
بار دیگر به آنها گفته مى شود : « (خداوند) مى فرماید : (آرى) شما مقدار کمى توقف کردید اگر مى دانستید آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریدیم و به سوى ما بازگردانده نمى شوید؟»

(قالَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ قَلِیلاً لَوْ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُون)

حافظ نیز در این زمینه مى گوید :
مرا در منزل جانان چه جاى امن چون هر دم *** جرس فریاد مى دارد که بربندید محمل ها
این سخن را با کلامى از نوح پیغمبر با آن عمر طولانى عجیب پایان مى دهیم که فرمود: «وَجَدْتُ الدُّنْیا کَبَیْت لَهُ بابانِ دَخَلْتُ مِنْ أحَدِهِما وَخَرَجْتُ مِنَ الاْخَرِ».

دنیا را همچون خانه اى یافتم که از یک در وارد شدم و از در دیگر خارج

موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام