ترجمه کلمه به کلمه :
- دارِ : مدارا کن ، با نرمی رفتار کن ، رفاقت کن
- النّاسَ : مردم را
- تَأمَن : در امان می‌مانی
- غَوائِلَهُم : از فتنه‌ها و شرارت‌هایشان ( جمع غائله به معنای فتنه و شر است )
- وَ تَسلَم : و سالم می‌مانی
- مِن مَکائِدِهِم : از مکرها و فریب‌هایشان ( جمع مکیده به معنای مکر و حیله است )
این حدیث شریف ، یکی از آموزه‌های کلیدی در باب تعاملات اجتماعی از دیدگاه اسلام است که امام علی علیه السلام با ظرافتی خاص آن را بیان فرموده‌اند .
مدارا کردن ( دارِ النّاسَ ) :
این واژه ، قلب پیام حدیث است . “مدارا” به معنای نرمی ، ملایمت ، انعطاف‌پذیری ، گذشت و حتی سازش در مواردی است که به اصول دین و اخلاق لطمه‌ای وارد نشود . مدارا به معنای این نیست که حق را ناحق کنی یا ظلم را بپذیری ، بلکه یعنی با سعه صدر و بزرگواری با نقاط ضعف و قوت مردم برخورد کنی . یعنی توقع نداشته باشی همه مثل تو فکر کنند یا رفتارشان مطابق میل تو باشد . گاهی مدارا یعنی چشم‌پوشی از خطاهای کوچک ، گاهی یعنی پذیرش تفاوت‌ها و گاهی یعنی کوتاه آمدن در بحث‌های بی‌اهمیت .
ثمره مدارا : امنیت از فتنه‌ها ( تَأمَن غَوائِلَهُم ) :
امام علیه السلام در اینجا به یکی از مهم‌ترین نتایج مدارا اشاره می‌کنند : “در امان ماندن از فتنه‌ها و شرارت‌های مردم” وقتی شما با مردم مدارا می‌کنید ، کمتر اصطحکاک و نزاع ایجاد می‌شود . کینه‌ها کمتر شکل می‌گیرند و زمینه‌های درگیری و فتنه‌انگیزی از بین می‌روند . افرادی که با شما مدارا می‌بینند ، کمتر دلیلی برای دشمنی یا توطئه علیه شما پیدا می‌کنند . این امنیت ، هم شامل امنیت جانی و مالی است و هم شامل امنیت روانی .
ثمره دیگر مدارا : رهایی از مکرها ( وَ تَسلَم مِن مَکائِدِهِم ) :
قسمت دوم حدیث به جنبه دیگری از حفاظت اشاره دارد : “سالم ماندن از مکرها و فریب‌ها” مکر و حیله ، غالباً در فضایی از خصومت و رقابت منفی شکل می‌گیرد . وقتی شما با دیگران مدارا می‌کنید ، کمتر کسی احساس می‌کند نیاز دارد با مکر و فریب به شما آسیب بزند . این به معنای ایجاد فضایی از اعتماد نسبی و کاهش انگیزه‌های منفی در روابط است . حتی اگر کسی قصد مکر داشته باشد ، مدارای شما می‌تواند سپر بلایی باشد که نقشه‌های او را خنثی کند ، چرا که مدارا قلوب را نرم می‌کند و راه را بر نفوذ مکر می‌بندد .
